วิธีประเมินความเจ็บปวดในมนุษย์ส่วนมากที่เชื่อถือได้คือคงเส้นคงวาที่สุดก็คือโดยถาม และบุคคลหนึ่ง ๆ อาจรายงานความเจ็บปวดที่วัดไม่ได้ทางสรีรภาพโดยประการทั้งปวงถึงกระนั้น ทารกและสัตว์ก็ไม่สามารถตอบคำถามได้ว่ารู้สึกเจ็บหรือไม่ดังนั้น นิยามของความเจ็บปวดในมนุษย์จึงอาจใช้กับทารกหรือสัตว์ไม่ได้นักปรัชญาและนักวิทยาศาสตร์ได้เสนอข้อคิดเห็นในเรื่องนี้หลายอย่างยกตัวอย่างเช่น เรอเน เดการ์ตอ้างว่า สัตว์ไม่รู้ตัว และดังนั้นจึงไม่เจ็บหรือเป็นทุกข์เหมือนมนุษย์[107]

ศ. ดร. เบอร์นาร์ด โรลลิน ที่มหาวิทยาลัยรัฐโคโลราโด ผู้เป็นนักเขียนหลักของกฎหมายรัฐบาลกลางสหรัฐสองฉบับเนื่องด้วยการบรรเทาความเจ็บในสัตว์[upper-alpha 4]ได้เขียนไว้ว่า นักวิจัยไม่แน่ใจจนกระทั่งคริสต์ทศวรรษ 1980 ว่า สัตว์รู้สึกเจ็บปวดหรือไม่ และสัตวแพทย์ที่ฝึกอาชีพในสหรัฐอเมริกาก่อนปี 2532 ได้รับการสอนไม่ให้สนใจความเจ็บปวดของสัตว์[109]เมื่อเขาต้องเกี่ยวข้องกับนักวิทยาศาสตร์และสัตวแพทย์อื่น ๆ เขามักจะถูกท้าให้พิสูจน์ว่า สัตว์รู้ตัวจริง ๆ และให้ยกหลักฐานที่ยอมรับได้ทางวิทยาศาสตร์ว่า สัตว์รู้สึกเจ็บปวดได้[109]ในปัจจุบัน ความเห็นว่าสัตว์รู้สึกเจ็บปวดต่างจากมนุษย์ มีอยู่แต่ในชนกลุ่มน้อย ตามนักเขียนผู้หนึ่ง

แต่งานทบทวนทางวิชาการในเรื่องนี้ก็ยังแสดงความกำกวมอยู่ คือแม้ข้ออ้างว่าสัตว์สามารถคิดและรู้สึกได้อย่างน้อยก็แบบง่าย ๆ จะมีหลักฐานที่ชัดเจน[110]แต่ก็ยังมีนักวิชาการที่ตั้งความสงสัยว่า สภาพจิตใจของสัตว์จะกำหนดอย่างน่าเชื่อถือได้อย่างไร[107][111]สมรรถภาพของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่นแมลง ในการรู้สึกเจ็บและเป็นทุกข์ก็ไม่ชัดเจน[112][113][114]

แม้ความรู้สึกเจ็บปวดในสัตว์จะรู้ไม่ได้อย่างชัดเจน แต่ก็สามารถอนุมานได้ด้วยปฏิกิริยาทางกายและทางพฤติกรรม[115]ผู้ชำนาญเฉพาะทางปัจจุบันเชื่อว่า สัตว์มีกระดูกสันหลังทั้งหมดสามารถรู้สึกเจ็บปวด และสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังบางประเภท เช่น หมึกสายก็อาจรู้ด้วย[112][116][117]สำหรับสัตว์ พืช และสิ่งอื่น ๆ คำถามว่า พวกมันรู้สึกเจ็บได้หรือไม่ เป็นปัญหานอกสมรรถภาพปัจจุบันของวิทยาศาสตร์ เพราะพวกมันไม่มีกลไกทางกายภาพไร ๆ ที่รู้จัก ซึ่งทำให้รู้สึกเจ็บได้โดยเฉพาะก็คือ ไม่มีโนซิเซ็ปเตอร์ในกลุ่มสิ่งมีชีวิตรวมทั้งพืช เห็ดรา และแมลงส่วนมาก[118]แต่ก็มียกเว้นบ้าง เช่นในแมลงวันทอง[119]

ในสัตว์มีกระดูกสันหลัง สารโอปิออยด์ธรรมชาติ (เช่น เอ็นดอร์ฟิน) เป็นสารปรับประสาท (neuromodulator) ที่ลดความเจ็บปวดโดยมีฤทธิ์ต่อตัวรับโอปิออยด์ (opioid receptor) ของเซลล์ประสาท[120]และทั้งโอปิออยด์และตัวรับโอปิออยด์ก็มีตามธรรมชาติในสัตว์พวกกุ้งกั้งปูด้วย โดยแม้ปัจจุบันจะยังไม่สามารถสรุปอะไรได้[121]แต่การมีกลไกลเช่นนี้อาจแสดงว่า สัตว์พวกล็อบสเตอร์อาจรู้สึกเจ็บปวดได้[121][122]สารโอปิออย์อาจมีผลต่อความเจ็บปวดในสัตว์เหล่านี้เหมือนกับในสัตว์มีกระดูกสันหลัง[122]ดังนั้น สัตวแพทย์จึงให้ยาระงับปวดและยาระงับความรู้สึกโดยทั่วไปแก่สัตว์เพื่อระงับปวด ไม่ว่าจะมีจริงหรือเผื่อไว้ โดยเป็นยาเดียวกันกับที่ใช้ในมนุษย์[123]